⚡ الکتروشوک چیست؟ | راهنمای جامع Defibrillator برای کاربرد پزشکی
✅ الکتروشوک چیست؟
الکتروشوک قلبی یا دفیبریلاتور (Defibrillator) دستگاهی است که برای درمان آریتمیهای شدید قلبی مانند فیبریلاسیون بطنی (VF) یا تاکیکاردی بطنی بدون نبض (VT) استفاده میشود. این دستگاه با اعمال یک شوک الکتریکی به عضله قلب، ریتم غیرطبیعی را از بین میبرد و به ریتم نرمال سینوسی بازمیگرداند.
⸻
🔋 نوع جریان در دستگاه الکتروشوک
الکتروشوک از جریان مستقیم (DC) با ولتاژ بالا برای ایجاد شوک استفاده میکند. جریان بهصورت پالس کوتاه DC از طریق پدهای مخصوص یا پدالهای دستی وارد بدن بیمار میشود.
ویژگیهای جریان الکتریکی:
•نوع: DC (پالس دار)
•ولتاژ: تا ۵۰۰۰ ولت
•زمان اعمال شوک: بین ۵ تا ۱۵ میلیثانیه
•انرژی خروجی: برحسب ژول (Joule)، معمولاً بین ۲۰ تا ۳۶۰ ژول
⸻
⚙ مدهای کاری دستگاه Defibrillator
دستگاههای مدرن دفیبریلاتور دارای چندین مد عملکردی هستند:
1. Defibrillation Mode
اصلیترین مد برای اعمال شوک فوری و نجات جان بیمار است.
•مورد استفاده در: VF، VT بدون نبض
•عملکرد: اعمال فوری شوک بدون هماهنگی با ریتم قلب
•انواع:
•Manual Defibrillation: تکنسین انرژی و زمان را انتخاب میکند.
•AED (Automated External Defibrillator): دستگاه بهصورت خودکار آریتمی را تشخیص داده و شوک میدهد.
2. Cardioversion Mode
برای درمان آریتمیهایی مثل فیبریلاسیون دهلیزی (AF) یا تاکیکاردی فوقبطنی استفاده میشود.
•تفاوت با دفیبریلاسیون:
•شوک همزمان (Synchronized) با موج R در ECG وارد میشود.
•انرژی کمتر است (50 تا 200 ژول).
•از ECG داخلی دستگاه برای تشخیص موج R استفاده میشود.
•هدف: جلوگیری از القای فیبریلاسیون بطنی در هنگام شوک
3. Pacing Mode
در برخی مدلها، دستگاه توانایی تنظیم ریتم آهسته قلب را از طریق پالسهای کوچک الکتریکی دارد.
•بهصورت Transcutaneous Pacing
•برای بیمارانی که برادیکاردی شدید دارند
•پالسهای مکرر با جریان کم
⸻
🧩 قسمتهای تشکیلدهنده دستگاه الکتروشوک
1.ماژول تولید انرژی (Capacitor & Charger)
•ذخیرهسازی انرژی و تخلیه آن در زمان مشخص
2.الکترودها یا پدها (Paddles or Pads)
•انتقال شوک به بدن بیمار
•در دو نوع دستی و چسبی (self-adhesive)
3.نمایشگر ECG
•نمایش ریتم قلب در لحظه
•شناسایی موج R در حالت synchronized
4.دکمههای انتخاب انرژی (Select Energy)
•انتخاب مقدار شوک برحسب ژول
5.دکمه شارژ و دشارژ (Charge / Shock)
•شارژ خازن و اعمال شوک
6.پرینتر (در برخی مدلها)
•چاپ نوار قلب قبل و بعد از شوک
7.باتری داخلی و ورودی برق AC
•تأمین انرژی در زمان قطع برق
⸻
🧪 کالیبراسیون دستگاه الکتروشوک
کالیبراسیون دقیق دستگاه برای اطمینان از ایمنی و کارایی ضروری است.
روش انجام کالیبراسیون:
•استفاده از Simulator یا Analyzer مخصوص Defibrillator
•اندازهگیری مقدار واقعی انرژی خروجی در برابر انرژی انتخابشده
•بررسی زمان شارژ، دقت ECG، تست هماهنگی با موج R
•تست آلارمها، سیستم باتری و شارژر
⏱ توصیه میشود کالیبراسیون حداقل هر ۶ ماه یکبار توسط تیم فنی یا شرکت سازنده انجام شود.
⸻
⚡ واحد انرژی الکتروشوک: ژول (Joule)
در الکتروشوک، انرژی برحسب ژول (J) اندازهگیری میشود که معادل است با:
۱ ژول = ۱ نیوتن × ۱ متر = ۱ وات × ۱ ثانیه
مقدار انرژی توصیهشده:
وضعیت بیمار انرژی پیشنهادی
VF/VT بدون نبض 150-360 ژول
AF با Cardioversion 50-200 ژول
SVT یا Flutter 50 ژول
⸻
🔊 آلارمها و خطاهای رایج دستگاه
خطا علت احتمالی
No Shock Advised آریتمی قابلشوک وجود ندارد (در AED)
Charging Error مشکل در خازن یا مدار شارژ
Battery Low باتری نیاز به شارژ یا تعویض دارد
ECG Lead Off اتصال ضعیف لیدهای ECG
Pads Not Detected پدها متصل نشدهاند یا خراب هستند
⸻
💡 نکات ایمنی هنگام استفاده از Defibrillator
•از تماس مستقیم با بدن بیمار در زمان شوک خودداری کنید
•سطح بدن خشک باشد (برای چسبندگی بهتر پدها)
•در صورت وجود پالس، فقط از مد synchronized استفاده شود
•اطمینان از شارژ کامل خازن پیش از شوک
•در محیطهای MRI یا در تماس با فلزات استفاده نشود
⸻
🏥 برندهای معروف دستگاه الکتروشوک
برند کشور ویژگی
Philips هلند AED خانگی و بیمارستانی
Zoll آمریکا مانیتورینگ پیشرفته و CPR feedback
Nihon Kohden ژاپن ECG دقیق و کیفیت بالا
Schiller سوئیس سازگار با اتوماسیون بیمارستان
Medtronic آمریکا کیفیت صنعتی، مدلهای دوحالته
⸻
📌 جمعبندی
دستگاه الکتروشوک از حیاتیترین تجهیزات احیا در اورژانس، ICU و اتاق عمل است. آشنایی کامل با مدها، انرژی، نحوه استفاده ایمن، و کالیبراسیون آن برای کلیه پرسنل پزشکی ضروری است. با پیشرفت تکنولوژی، دستگاههای هوشمندتر، قابلحملتر و دقیقتری طراحی شدهاند که نجات جان بیماران را تسهیل میکنند.
