⸻
روزمرگی‌های یک مهندس پزشکی در بیمارستان
نگاهی از درون به نقشی حیاتی ولی نادیده گرفته‌شده
مقدمه
مهندسی پزشکی، پلی میان علم مهندسی و پزشکی است که نقشی حیاتی در عملکرد صحیح بیمارستان‌ها ایفا می‌کند. اغلب بیماران و حتی کارکنان بیمارستان به‌طور مستقیم با مهندسین پزشکی برخوردی ندارند، اما حضور و فعالیت این افراد، ضامن سلامت تجهیزات حیاتی و به تبع آن، ایمنی بیماران و دقت در تشخیص و درمان است. این مقاله روایتی واقعی و ملموس از یک روز کاری مهندس پزشکی در بیمارستان است. از لحظه‌ی ورود تا پایان روز، با نگاهی انسانی، فنی و مسئولانه.
⸻
آغاز روز: قبل از روشن شدن کامل بیمارستان
ساعت ۷:۳۰ صبح، زمان رسمی شروع کار است، اما بیمارستان هیچ‌گاه نمی‌خوابد. وقتی وارد ساختمان می‌شویم، اتاق عمل از ساعت ۶ صبح شروع به کار کرده، و دستگاه‌های بیهوشی، مانیتورینگ، و ساکشن‌ها باید آماده باشند. گاهی هنوز کارت ورود را نزده‌ایم که تماس‌های اضطراری شروع می‌شود:
«مهندس، ساکشن خراب شده، اتاق عمل شماره ۳، فوراً بیاید.»
اولویت: اورژانس‌های بخش‌های حیاتی
اتاق عمل و دیالیز دو نقطه بحرانی بیمارستان هستند. هرگونه تأخیر در عملکرد این تجهیزات می‌تواند جان بیمار را به خطر بیندازد. بنابراین، روزمان اغلب با ورود سریع به این بخش‌ها آغاز می‌شود. دیالیز از ساعت ۷ صبح آغاز می‌شود و اگر پمپ خون یا سیستم کنترل فشار دستگاه خراب باشد، بیمار قابل دیالیز نیست.
ما باید با دقت، سرعت و وسواس هر قطعه را بررسی کنیم. گاهی تنها یک سیم قطع شده، گاهی نیاز به کالیبراسیون مجدد است، و گاهی هم دستگاه باید از مدار خارج شود و جایگزین شود.
در چنین لحظاتی، هم پزشک و هم پرستار به ما نگاه می‌کنند. منتظر تصمیم ما هستند. این فشار روانی، بخش ناگفته و سخت حرفه‌ی ماست.
⸻
بررسی‌های روزانه: از الکتروشوک تا پمپ سرم
پس از رفع مشکلات فوری، نوبت به بررسی‌های روزمره می‌رسد. ما موظفیم روزانه تجهیزات حیاتی مانند مانیتورها، الکتروشوک‌ها، سرنگ پمپ‌ها، و پمپ‌های تزریق را چک کنیم.
برخی از این چکاپ‌ها شامل موارد زیر است:
•بررسی باتری‌های دستگاه‌ها
•تست آلارم و سیستم هشدار
•بررسی سنسورها و کالیبراسیون
•ارزیابی دقیق وضعیت استریلیزاسیون در دستگاه‌های اتوکلاو
•بررسی صحت عملکرد دفیبریلاتورها
این وظایف نیازمند دقت فراوان، دانش فنی و درک بالایی از کاربردهای پزشکی دستگاه‌ها هستند.
⸻
مستندسازی و گزارش‌دهی
یکی از چالش‌های مهندسی پزشکی، مستندسازی دقیق است. هر تعمیر، هر تست، هر قطعه تعویضی باید ثبت شود. این کار برای اعتباربخشی بیمارستان و نیز پیگیری خرابی‌های احتمالی بعدی اهمیت بالایی دارد. گاهی بیشتر از خود تعمیر، نوشتن آن زمان‌بر و طاقت‌فرساست.
ما در فرم‌هایی مشخص، کد دستگاه، نوع خرابی، علت آن، اقدام انجام‌شده و زمان تعمیر را ثبت می‌کنیم. این مستندات در بازرسی‌های وزارت بهداشت، نقش کلیدی دارند.
⸻
چالش‌های ارتباطی: پزشکان، پرستاران و مدیریت
کار ما در فضای پرتنش بیمارستان است. باید با پزشکانی که وقت ندارند، پرستارانی که تحت فشار هستند، و مدیریت‌هایی که نگران هزینه‌ها هستند، تعامل کنیم. باید زبان فنی را به زبان ساده ترجمه کنیم.
مثلاً وقتی مانیتور قلب کار نمی‌کند، پزشک فقط می‌خواهد آن را سریع درست کنیم. اما ما باید توضیح دهیم که مثلاً «سنسور SpO₂ دچار نویز شده و باید تعویض شود، که در انبار نیست.» این ترجمه‌ی فنی به زبان عملیاتی، بخشی از مهارت‌های کلیدی ماست.
⸻
کار با تجهیزات سرمایه‌ای: نوسازی و خرید
مهندسین پزشکی در انتخاب و خرید تجهیزات جدید نقش کلیدی دارند. شناخت بازار، برندها، تکنولوژی‌های روز، و نیازهای بیمارستان همگی از مسئولیت‌های ما هستند.
ما باید دستگاه‌هایی را انتخاب کنیم که نه‌تنها از نظر فنی پیشرفته‌اند، بلکه خدمات پس از فروش خوبی دارند، تأمین قطعات آن‌ها در کشور ممکن است، و با نیازهای واقعی کلینیکی همخوانی دارند.
⸻
ساعات بعدازظهر: برنامه‌ریزی، جلسات، آموزش
بعد از ظهرها زمان آرام‌تری‌ست، اگرچه هیچ‌گاه نمی‌توان به این اطمینان داشت. در این بازه زمانی:
•برنامه‌های PM (نگهداری پیشگیرانه) انجام می‌شود.
•جلساتی برای هماهنگی با مدیریت یا شرکت‌های پشتیبانی برگزار می‌شود.
•آموزش پرسنل در استفاده صحیح از تجهیزات انجام می‌شود.
آموزش یکی از مهم‌ترین بخش‌های کاری ماست. بسیاری از خرابی‌ها به‌علت استفاده نادرست از دستگاه رخ می‌دهد. با برگزاری دوره‌های آموزشی برای پرستاران و تکنسین‌ها، می‌توانیم از بسیاری از این خرابی‌ها جلوگیری کنیم.
⸻
چالش‌های ذهنی و روانی
مهندس پزشکی، برخلاف تصور عموم، تنها یک تعمیرکار نیست. ما در خط مقدم حفظ ایمنی بیماران هستیم. هر بار که دستگاهی را تعمیر می‌کنیم، ممکن است در تصمیم‌گیری نهایی یک پزشک تأثیر بگذاریم. این مسئولیت، سنگین است. از طرفی، دیده نمی‌شویم. کار ما در سایه است.
گاهی اوقات، بعد از ساعت کاری، پیام می‌آید که «مهندس، دیالیز مشکل پیدا کرده» یا «الکتروشوک کار نمی‌کند». باید بازگردیم. چون ما مسئولیم، نه به‌خاطر حقوق، بلکه به‌خاطر وجدان کاری.
⸻
نتیجه‌گیری
مهندسی پزشکی حرفه‌ایست حساس، پیچیده و انسانی. روزمرگی ما پر از لحظات پرتنش، تصمیمات فنی، تعاملات انسانی، و گاهی هم غرور خاموش است. ما بی‌سروصدا، ولی مؤثر، در پشت‌صحنه سلامت جامعه ایستاده‌ایم.
اگر روزی به اتاق عمل بروید، یا دیالیز شوید، یا از مانیتور علائم حیاتی استفاده کنید، بدانید مهندس پزشکی آن دستگاه را نصب، کالیبره و نگهداری کرده است. و این، ارزش کار ما را نشان می‌دهد.
